Brzuszek do zabawy – wersja audio

Dziecko przychodząc na świat nie jest przygotowane do samodzielnego życia. Dopiero z czasem jego umiejętności motoryczne zaczynają się kształtować, a odruchy niemowlęce zanikają, dzięki czemu dziecko staje się coraz bardziej samodzielne i rozwija się społecznie. Jest to proces, nic nie pojawi się nagle, z dnia na dzień. 

Dziecko w określonych przedziałach wiekowych osiąga konkretne umiejętności. Oczywiście czasem zdarza się, że u pewnej grupy dzieci umiejętności te mogą wystąpić szybciej, natomiast inne dziecko może potrzebować więcej czasu na ich opanowanie. Niektóre dzieci mogą całkowicie pominąć dany kamień milowy. Ważne jest spojrzenie na całościowy rozwój dziecka i jego wzorce motoryczne, a nie na daną umiejętność.

WHO zaleca niemowlętom spędzanie czasu na brzuchu ze względu na pozytywny wpływ jaki wywiera ta pozycja na rozwój motoryczny i zmniejszanie prawdopodobieństwa plagiocefalii tzn. deformacji w obrębie tyłu głowy dziecka. Dodatkowo przyczynia się do wzmacniania mięśni szyi, a w przyszłości na utrzymanie głowy w różnych pozycjach i podczas ich zmieniania. Brak przebywania w pozycji na brzuchu może negatywnie wpływać na rozwój antygrawitacyjnego wyprostu tułowia i szyi, a tym samym opóźniać nabywanie zdolności motorycznych.

Australijskie i kanadyjskie wytyczne dotyczące 24-godzinnego ruchu dla dzieci od urodzenia do 5 lat zalecają, aby niemowlęta w pierwszym roku życia spędzały czas na zabawie podłogowej, w bezpiecznych warunkach oraz pod nadzorem opiekuna.  Zwraca się uwagę, aby dziecko spędziło minimum trzydzieści minut w ciągu dnia leżąc na brzuchu. Czas ten oczywiście może, i powinien, być rozłożony na cały dzień. Należy pamiętać, że czas na brzuszku polega na aktywnej zabawie i interakcji opiekuna czy też otoczenia z dzieckiem. Przyzwyczajanie dziecka do tej pozycji powinno odbywać się stopniowo.

Początkowo w pierwszym miesiącu dziecko nie będzie w stanie unieść głowy z podłoża, jest to dla niego zbyt duży wysiłek wobec sił grawitacji. Bez wysiłku dziecko może obserwować otoczenie podczas leżenia na plecach. Im dziecko jest starsze, stabilniejsze i silniejsze, tym chętniej będzie spędzało czas w tej pozycji „brzuszka”. Wraz z rozwojem ręce wysuwają się do przodu, nóżki prostują się, a środek ciężkości obniża się – w rezultacie dziecku łatwiej jest utrzymywać się w podporze, odpychać w nich i podnosić głowę zerkając w różnych kierunkach.

Czasem może zdarzyć się tak, że nasze dziecko nie będzie chciało spędzać czasu na brzuszku. Warto zastanowić się z czego może to wynikać. Jako przyczyny możemy podać:

• trudności pozycji – jest to bardzo duży wysiłek dla dziecka;
• brak odpowiednich bodźców, które są w stanie zainteresować dziecko;
• obniżone napięcie mięśniowe;
• asymetria, która wpływa nam na rozkład środka ciężkości dziecka;
• zbyt miękka, zimna powierzchnia, na której dziecko leży.

W jaki sposób możemy wpływać na akceptację tej pozycji czy też wydłużanie tego czasu:

• spędzać czas na brzuszku na macie piankowej, na podłodze;
• kłaść dziecko na swojej klatce piersiowej przodem do siebie (rodzic leży na plecach lub jest w półsiadzie); 
• kłaść na kolanach opiekuna w poprzek, łokcie powinny być wysunięte do przodu (przed barki);
• nosząc dziecko na brzuchu, na przedramieniu (brzuszek do dołu);
• obracając dziecko z boku na bok, co przyzwyczaja je do zmian pozycji;
• delikatne przytrzymanie pupy przy podłożu, delikatny ciężar ręki opiekuna da dziecku poczucie stabilizacji;
• w celu zainteresowania dziecka starszego kładzenie go przed lustrem;
• niektóre dzieci będą musiały odczekać godzinę po jedzeniu przed leżeniem na brzuszku, aby zminimalizować refluks. W przypadku dzieci z refluksem pozycja ich powinna być pochylona. Należy umieść zwinięty koc, klin pod klatką piersiową tak, aby znalazła się pod łagodnym kątem i wysunąć rączki do przodu.

Fizjoterapeuta pracujący z dziećmi wspomaga oraz edukuje rodziców w zakresie terapii i doboru ćwiczeń domowych, aby nauczyć dziecko planowania ruchu i wzmocnić jego mięśnie. Oczywiście każde dziecko jest inne, niechęć do przebywania w pozycji leżenia na brzuszku może wynikać z innych chorób towarzyszących zdiagnozowanych u dziecka. Dlatego zanim zaczniemy panikować, że coś jest nie tak warto odbyć chociaż jedną kontrolą wizytę u fizjoterapeuty. 

Piśmiennictwo:

• 1. Hewitt L, Kerr E, Stanley RM,  Okely AD. Tummy Time and Infant Health Outcomes: A Systematic Review. Pediatrics June 2020, 145 (6) 
• 2. The Relationship of Infant Sleep and Play Positioning to Motor Milestone Achievement Joyce S. Salls, Lyn N. Silverman, Carolyn M. Gatty, The American Journal of Occupational Therapy, September/October 2002, Volume 56, Number 5, s. 577-580
• 3. Kim EH, Kim KE, Jeon J, et al. Delayed Motor Development and Infant Obesity as Risk Factors for Severe Deformational Plagiocephaly: A Matched Case-Control Study. Front Pediatr. 2020;8:582360. Published 2020 Nov 11. doi:10.3389/fped.2020.582360
• 4. Kennedy E, Majnemer A, Farmer JP, Barr RG, Platt RW. Motor Development of Infants with Positional Plagiocephaly. Physical & Occupational Therapy In Pediatrics 2009, 29:3, 222-235,
• 5. Wittmeier K, Mulder K. Time to revisit tummy time: A commentary on plagiocephaly and development. Paediatr Child Health. 2017;22(3):159-161. doi:10.1093/pch/pxx046
• 6. Dudek-Shriber L, Zelazny S. The Effects of Prone Positioning on the Quality and Acquisition of Developmental Milestones in Four-Month-Old Infants. Pediatric Physical Therapy: Spring 2007 – Volume 19 – Issue 1 – p 48-55
• 7. Koren A, Kahn-D’angelo L, Reece SM, Gore R. Examining Childhood Obesity From Infancy: The Relationship Between Tummy Time, Infant BMI-z, Weight Gain, and Motor Development-An Exploratory Study. J Pediatr Health Care. 2019 Jan;33(1):80-91